Hoe voorkom en verwijder je malware?

Waar zouden we tegenwoordig zijn zonder computer of smartphone met een internetverbinding? Alles wat we willen weten, kopen en communiceren snel en gemakkelijk bij de hand. Maar helaas is het online leven niet helemaal zonder gevaar. Kwaadwillende figuren proberen op allerlei manieren hun graantje mee te pikken, bijvoorbeeld door op slinkse wijze malware op je computer te zetten. Wat wordt bedoeld met malware, hoe komt het op je computer terecht en hoe krijg je het weer weg?

Wat is malware?

Malware is een verzamelnaam van allerlei soorten software die is geschreven om je computer te ontregelen, persoonlijke gegevens van je probeert te kapen, toegang krijgen tot gevoelige data en systemen of zelfs complete computersystemen probeert te gijzelen. In het woord malware kun je twee woorddelen herkennen, mal en ware. Het zijn beide samentrekkingen van Engelse woorden. Mal komt van het Engelse malicious, dat zoiets als kwaadaardig betekent. Ware is een afkorting van software, dus van programmatuur voor je computer of smartphone. Voeg je de twee delen samen tot malware, dan wordt hiermee dus kwaadaardige software bedoeld.

Malware in soorten

Je hebt verschillende soorten malware. Sommige soorten malware richten zich op één specifiek doel, andere combineren verschillende typen met elkaar. Wat je zoal tegenkomt is bijvoorbeeld:

• Computervirussen
• Adware
• Ransomware
• Spyware
• Trojaans Paard
• Keylogger

Computervirussen
Computervirussen bestaan inmiddels al tientallen jaren en behoren tot het oudste type malware. Een computervirus is een stukje programma dat een bepaalde taak kan uitvoeren en daarnaast in staat is zichzelf te reproduceren. Die laatste eigenschap komt overeen met een virus dat je lichamelijke gezondheid kan bedreigen, vandaar de naam computervirus.

Adware
In het woord adware herken je de woorddelen ad en ware. Ad is een afkorting van advertentie, oorspronkelijk het Engelse advertisement. Ware komt weer van software. Adware is dus software die je op allerlei momenten van meestal ongewenste reclames voorziet.

Ransomware
Ransomware is een naar stukje software, dat je computer en je data in gijzeling neemt. De ransomware versleutelt in rap tempo je bestanden, zodat ze onleesbaar voor je worden. Een mededeling op het scherm brengt je hiervan op de hoogte en geeft aan dat je door het betalen van een losgeld een sleutel krijgt om de versleuteling ongedaan te maken. Helaas zul je na betaling die sleutel zelden of nooit krijgen, eerder verzoeken om hernieuwde betalingen.

Spyware
Spyware is software die jouw computergedrag bespioneert. Soms met een min of meer onschuldig doel, bijvoorbeeld om je van gerichte reclame te voorzien. Maar meestal gaat het verder en worden er gegevens van jou doorgespeeld aan anderen.

Trojaans Paard
Net als het Trojaanse Paard in de klassieke Trojaanse oorlog, waarbij een reusachtig houten paard een aantal soldaten de vijandelijke stad in smokkelde, is een Trojaans Paard in de computerwereld een stukje software dat zich vermomt als een prettig, leuk of gemakkelijk programma. In werkelijkheid kan het om een programma gaan dat allerlei nare taken uitvoert. Het kan bijvoorbeeld in werkelijkheid een andere vorm van malware gaan, of bijvoorbeeld je computer deel laten uitmaken van een crimineel netwerk of je computer gebruiken om spam te versturen.

Keylogger
Het woord keylogger geeft al aan wat dit soort malware doet: het registreert al je toetsaanslagen en muisbewegingen. Hiermee wordt gevoelige informatie van jou verzameld en doorgespeeld aan de ontwikkelaar of diens opdrachtgevers. Wat er zoal wordt verzameld? Denk bijvoorbeeld maar aan wachtwoorden, inlognamen, bankgegevens en dergelijke.

Combinaties
De lijst van soorten malware is groter en er worden regelmatig nieuwe types aan toegevoegd. Vaak gaat het om combinaties, bijvoorbeeld een malwareprogramma dat als keylogger maar tegelijk als spyware optreedt.

Malware voorkomen

Malware is een bedreiging voor je privacy, je gevoelige informatie en de goede werking van je computersystemen. Goede redenen dus om te voorkomen dat malware op je computer een kans krijgt. Dat kan op verschillende manieren:

• Pas op met e-mailbijlages, ook als ze van een bekende de afzender lijken te zijn.
• Download programma’s bij voorkeur bij de maker of leverancier en niet via downloadsites die je via zoekmachines hebt gevonden.
• Gratis software bevat vaak ongewenste toevoegingen en let bij de installatie vooral op dat je geen ongewenste extra’s mee-installeert.
• Websites waar ook illegale software wordt aangeboden kunnen je opzadelen met heel wat ongewenste malware.
• Het gebruik van torrents om illegale content binnen te halen is eveneens niet zonder risico’s.
• Houd je beveiliging up-to-date, gebruik een firewall en een bijgewerkt anti-virusprogramma.

Veel malware maakt gebruik van onvolkomenheden in het besturingssysteem of in legale software. Door misbruik te maken van zo’n onvolkomenheid kan er van alles op je computer terecht komen. Die onvolkomenheden zijn er nu eenmaal en de softwarehuizen zijn constant in de weer om dit soort zaken op te sporen en op te lossen. Houdt de sites van de leverancier van je besturingssysteem en je gebruikte software in de gaten en zorg dat je software up-to-date blijft.

Hoe weet je dat je malware op je computer hebt?

Elke vorm van malware doet tijdens zijn acties een beroep op de computerresources. Als je computer anders reageert dan je gewend bent, dan kan er iets mis zijn. Waar je aan moet denken:

• Je computer is ineens een stuk trager.
• De startpagina van je webbrowser is spontaan gewijzigd.
• Je ziet steeds pop-up schermen met reclame.
• Er worden door een onbekend Windowsproces heel veel computerresources gebruikt.
• Je internetsnelheid is veel lager dan je gewend bent. Dit is vooral opvallend als andere computers in je thuisnetwerk hier geen last van hebben.

Verwijderen van malware

Met alle maatregelen die je neemt om malware te voorkomen zul je de meeste gevaren voor kunnen blijven. Maar helaas is een honderd procent beveiliging een illusie en moet je altijd met de mogelijkheid rekening houden dat er toch malware door je beveiligingsline kan slippen. Denk je dat het mis is? Verbreek de verbinding met het internet, zodat je kunt voorkomen dat de malware zich kan verspreiden of informatie naar derden kan verzenden. Zet je PC uit en herstart in veilige modus. Laat je virusscanner een uitgebreide scan uitvoeren en zet daarna een malwarescanner aan het werk, zoals bijvoorbeeld Malwarebytes. Voor het uitvoeren van een scan en het oplossen van problemen kun je deze gratis downloaden, wil je een actieve bescherming dan kun je een betaalde variant aanschaffen. Overigens bieden bijna alle grote antivirusprogramma’s ook pakketten aan met internet security, die zowel een bescherming bieden tegen virussen als tegen allerlei malware.

Back-up

Er zijn allerlei manieren om je bestanden te beveiligen. Malwarescanners, antivirusprogramma’s, pakketten die internet-security aanbieden zijn slechts één kant van de medaille. De andere kant is uiteraard het regelmatig maken van back-ups, liefst op verschillende dragers en locaties. Een USB-disk is eenvoudig in je computer te steken voor het maken van een backup, om eventuele besmettingen te voorkomen laat je na het maken van de backup zo’n schijf nooit zitten, maar koppel je deze weer los. Je kunt ook gebruik maken van online opslag, zoals Onedrive, Dropbox of Stack. Mocht er dan toch een keer iets mis gaan, dan heb je in ieder geval je kostbare bestanden nog.